De onderstroom – De staat van sociaal Nederland
Afl. 14: Hugo van Rooij, van de Stichting (Z)onder dak in Eindhoven
Tekst: Hans Matheeuwsen | Foto: Ruud Balk
„Het is al meer dan vijftien jaar geleden dat mijn broer Piet en ik besloten om de Stichting (Z)onder dak op te richten. Wij werden op een dag geconfronteerd met een dakloze man die we tegenkwamen na een avondje uit. Piet vroeg of we iets voor hem konden doen. Hij wilde het verschil maken in iemands leven, een positief verschil.
Dus stelde ik voor om het verhaal van de man onder de aandacht te brengen. Hij had verhalen te vertellen over zaken die eigenlijk niet klopten in Eindhoven. We hadden destijds 040TV, dus het was gemakkelijk om dat te combineren met het tonen van het leven van dak- en thuislozen. Zo zijn we begonnen met het helpen van mensen op straat en het vastleggen van hun verhalen.
Luister jongens, jullie zijn de rode draad in de stad. Mensen kijken naar jullie, ga zo door
In die tijd werden we zelfs door de toenmalige burgemeester Rob van Gijzel van Eindhoven geprezen. Hij zei: ‘Luister jongens, jullie zijn de rode draad in de stad. Mensen kijken naar jullie, ga zo door’. Na tien jaar merk je van een slootje op een grote rivier terecht te zijn gekomen en dat je niet meer naar de kant kunt.
Wel heb ik Piet aan de kant kunnen loodsen. Vijf jaar geleden zei hij: ‘Hugo, ik ga de stichting verlaten. Ik heb genoeg gedaan, kijk maar wat je ermee doet’. Ik ben naar de Catharinakerk gegaan en sprak ik met Rob Kosterman, van het straatpastoraat, om te kijken of ik vanuit de Catharinakerk kon helpen. Dat heb ik een tijdje geprobeerd, en beviel eigenlijk best goed.
De Catharinakerk is toch een beetje het hart van de stad, waar veel arme mensen samenkomen, en waar ik veel dak- en thuislozen heb ontmoet. Er is een groot verschil tussen de arme mensen in huizen en de dak- en thuislozen. Er zijn mensen die geen eigen huis hebben maar toch weten te overleven, van vrienden naar kennissen gaan, maar ze hebben geen vast woonadres. Voor hen organiseerde ik in de Catharinakerk met Kerstmis een kerstdiner, soms lukte het om een sterrenchef te regelen. Zo kon ik deze mensen op mijn manier een klein beetje verwennen. We hadden een kerstboom met wensen erin. Ik bedacht elk jaar iets nieuws.
Vorig jaar, tijdens de energiecrisis, ontving ik een e-mail van een vrouw: ‘Ik heb het ontzettend koud, zou de Stichting (Z)onder dak iets kunnen doen?’ Ik bezocht haar, ze was ongeveer 75 jaar en slecht ter been. Ze zei: ‘Hugo, als je iets wilt drinken, pak maar uit de koelkast’. Maar de koelkast was zo goed als leeg, er stonden slechts een paar flesjes met kraanwater in.
Ze vertelde me dat ze vanwege de kosten ook de kerstversiering niet durfde aan te doen. Dus reed ik naar de winkel en kocht een elektrische deken, een straalkachel en warme schoenen. Ik vertelde haar hoe ze deze kon gebruiken om warm te blijven. Toen ik vertrok, zei ze: ‘Ik denk dat ik je nooit meer zal zien’. Ik antwoordde: ‘Ik denk het ook niet’. Zo heb ik afscheid van haar genomen; ik probeer zoveel mogelijk mensen te helpen. Maar in de auto had ik een vreemd gevoel. Ik dacht: ‘Weet je wat, ik koop elektrische dekens, kacheltjes en warme schoenen en breng ze naar de Catharinakerk’.
Buiten stonden zeshonderd (!) mensen te wachten. Binnen 25 minuten was alles weg
Ik heb drie pallets besteld. De vrijwilligers van de Catharinakerk vroegen: ‘Wat als er niemand komt? Wat doen we dan met de rest?’ De eerste kachel werd uitgeladen in bijzijn van burgemeester Jeroen Dijsselbloem. Buiten stonden zeshonderd (!) mensen te wachten. Binnen 25 minuten was alles weg.
Binnen sprak ik met twee oudere dames die aan het eten waren. Ze riepen mij en zeiden: ‘Bent u van die stichting? Wij komen elk jaar hier met Kerstmis, dit is onze kerst. Meer hebben we niet’. Toen ik daarna weer in de auto zat, had ik hetzelfde gevoel als na het bezoek aan de vrouw. Ik dacht: ‘Dit kan gewoon niet, slechts twee mensen die hier zitten’. Ik besloot het Beursgebouw te huren om armen mensen een fijne middag te bezorgen, zonder er de stichting aan te koppelen. Gewoon om, zoals die vrouwen zeiden, elkaar een fijne kerst te bezorgen.
Met hulp van Jochem van Pelt en Davy Versfeld krijg ik nu de beschikking over het Beursgebouw! Met plek voor 750 mensen! Nu begint pas het echte werk. Ook financieel is het een uitdaging, maar tot nu toe is het elk jaar nog gelukt. Mede door alle media-aandacht, waardoor niet alleen mensen op het event afkomen maar ook doneren.
Ik ben sterk afhankelijk van donaties. Twee keer heb ik de gemeente Eindhoven om financiële steun gevraagd. Ik ben immers vijftien jaar al een stichting, met een ANBI-status. De Belastingdienst controleert mijn inkomsten en uitgaven, en ik heb een accountant die ervoor zorgt dat het geld terecht komt bij het beoogde doel. De gemeente weigerde, er was geen budget meer. Ik heb het twee keer gevraagd en zal het nooit meer vragen. Eenmaal vragen vond ik al moeilijk, laat staan een tweede keer.
Toen was de vraag hoe ik het zou gaan regelen. Hoe ga ik 750 mensen een geweldige middag bezorgen? Op papier ziet het er allemaal goed uit, Ik heb al wat toezeggingen hier en daar. We noemen geen sponsors, het is geen voetbalwedstrijd met reclame. Er wordt mij vaak gevraagd waarom ik dit eigenlijk doe. Ik kan niet tegen eenzaamheid en armoede. Ik heb ooit overwogen om hiervoor een politieke partij op te richten, maar kwam erachter dat anderen en ik niet dezelfde ambities hadden en dat de politieke wereld niets voor mij is. Het viel mij erg tegen. Maar mijn eigen omgeving was blij dat het niet doorging.
Ik vraag nog wel om aandacht voor eenzaamheid en armoede. Via contacten met de gemeenteraad. We hebben zoveel huizen, waarom niet delen? Misschien moet de overheid een regeling treffen. Dat kan mensen die onder de armoedegrens leven en geld tekort komen ook nog eens inkomsten opleveren. Ik weet dat het niet simpel is, maar het is het proberen waard. Ik wil mijn schreeuw laten horen. Als ik armoede en eenzaamheid voor tien procent kan terugbrengen, ben ik al blij en gelukkig. Misschien klinkt het idealistisch, maar ik ben een optimist.
Elke dag leer ik nieuwe dingen. Soms kom ik mensen tegen en denk ik: ‘Die hebben het veel zwaarder dan ik, die hebben niks’. Het zijn de kleine dingen die tellen. Ik deel bonnen van de Albert Heijn uit, ik geef soms mensen die net uit de gevangenis zijn wat geld. Ik vraag of ze nog steeds ‘snoepen’. Vaak al jarenlang. Dan zeg ik: ‘Vooral zo door blijven gaan. Je komt hier nooit meer uit. Maar als je eruit wilt komen, bel mij en dan breng ik je naar instanties die er verstand van hebben en jou kunnen helpen. Maar wat ik zie: jij laat het gebruiken nooit meer los’. Hij was blijer met het gesprek dan met het tientje waar hij om vroeg, riep hij me na. Dat geeft dan toch weer een fijn gevoel.
In Eindhoven zijn zo’n dertigduizend mensen die het moeilijk hebben. Mensen die het goed hebben, kunnen dat bijna niet begrijpen
Je moet maar afwachten wat ze met je hulp doen. Ik weet zeker dat de spullen die ik heb uitgedeeld met Kerstmis worden gebruikt. De problemen van dak- en thuislozen zitten veel dieper. Zij voelen zich door allerlei oorzaken en omstandigheden, vaak ook buiten henzelf om, minderwaardig. Hoe kunnen zij dan waarde hebben voor de samenleving? Zij zijn zover gezonken als gevolg van bijvoorbeeld drank- en drugsgebruik. Het zijn allemaal verhalen. Het is geen schande meer, armoede. Dat zeg ik ook altijd. Het komt door onze welvaart, mensen kunnen het niet meer bijbenen. Het leven wordt steeds duurder en mensen worden steeds armer. In Eindhoven zijn zo’n dertigduizend mensen die het moeilijk hebben.
Mensen die het goed hebben, kunnen dat bijna niet begrijpen. Als ik iemand zie, probeer ik me in de situatie in te leven. Ik ben er niet om de problemen op te lossen, ik wil niet discussiëren, of me ergens mee bemoeien. Op straat zien we de problemen, bij de mensen thuis niet. Ik weet dat ik de wereld niet verander, maar het is fijn als je kunt helpen. Wat ik doe is voor mij net als ademhalen.
Ik moet vaak denken aan Steve Jobs, de overleden grondlegger van Apple. Hij zei dat geld niet meer belangrijk is als je gezondheid verslechtert. Geld kan de pijn niet overnemen. Iedereen moet het voor zichzelf weten maar mensen zouden zich moeten afvragen wat ze de wereld nalaten. Veel mensen denken alleen maar aan hun leven. Maar uiteindelijk laten we alles achter, wonen er anderen in de herberg.
Daarom vind ik het bijzonder dat ik dit mag doen, en iedereen enthousiast is over het diner. Straks zitten er 750 mensen aan tafel om te genieten van een viergangenmenu, treden er artiesten voor ze op en krijgen ze een bioscoopbon op de koop toe. Dat vind ik prachtig, daar geniet ik van. Voor dat gevoel wil ik alles inruilen.”
De Stichting (Z)onder dak brengt het leven van de daklozen in Eindhoven in beeld en volgt het terugbrengen van ex-daklozen in de maatschappij door hun leven te filmen. Een voorbeeld hiervan is Veronique, zij leefde tien jaar als verslaafde prostituee op straat. Stichting (Z)onder Dak hielp haar om een nieuw leven te beginnen. Misschien kent u iemand die de stichting kan helpen? Stuur een e-mail berichtje: info@stichtingzonderdak.nl. Bellen kan ook, naar Hugo van Rooij, 06 – 11 32 69 53.
