Aline Zwierstra, geboren in Zwolle
Aline Zwierstra zou anderhalf jaar in Eindhoven blijven, raakte verzeild in de gemeentepolitiek, werd per ongeluk gemeentesecretaris en bleef uit overtuiging. De Friezin van oorsprong, want zo beschouwt ze zichzelf, kent een dynamisch levensverhaal. Ze werd geboren in Zwolle, maar groeide op aan de rand van Leeuwarden. Inmiddels is ze een trotse Eindhovenaar die de stad met een zekere gretigheid graag een stap verder brengt.
Tekst: Hans Matheeuwsen | Foto’s: René Manders/DCI Media
Overal waar Aline verschijnt, komt ze er rond voor uit dat ze voor de gemeente Eindhoven werkt. Kritiek op de organisatie of haar ambtenaren? Kom maar op, is de basishouding van de gemeentesecretaris die geen gesprek of discussie uit de weg gaat. Ze legt geduldig uit hoe de hazen lopen en waarom zaken gaan zoals ze gaan. Ze is de baas van zo’n drieduizend ambtenaren, onder haar leiding nam de omvang van de ambtelijke organisatie fors toe. Dat moet ook wel in een stad met grote ambities op de drempel van een schaalsprong, betoogt Aline.
Ze leerde Eindhoven in 1998 kennen vanuit een woning boven een snackbar aan de Leenderweg. Een prachtplek vond ze dat: vanuit het raam genoot ze van de buitenfilms van Plaza Futura. „Ik geef toe: ik heb moeten wennen. Zo herinner ik me nog levendig dat ik als enige op tijd stond op de plek waar ik met anderen had afgesproken… Friezen zijn stipter, Brabanders losser en toegankelijker.”
Clusterfuck
De Zwierstra’s komen uit Friesland „Mijn opa van mijn vaders kant kwam uit Poppingawier. Hij was bakker.” Vanwege werk kwamen ze terecht in Giethoorn. Haar vader en moeder zijn er geboren en getogen, maar vanwege woninggebrek verhuisden zij naar Zwolle. Aline heeft één broer die vier jaar ouder is. Toen zij een jaar of drie was, keerde het jonge gezin ‘terug’ naar Friesland. Aline volgde het Stedelijk Gymnasium in Leeuwarden, waar zij met de hakken over de sloot slaagde. „Ik denk dat ik nog steeds kampioen 6- ben.”
Overigens kende ze een aantal schoolgenoten die later BN’ers of bekende Brabanders zouden worden. Toen Eindhovens burgemeester Jeroen Dijsselbloem daar kennis van nam betitelde hij dit – volgens Aline – ‘als een grote clusterfuck in zijn leven’, grijnst ze. „Misschien moet je daar een ander woord voor vinden… Vier mensen die een rol spelen in zijn leven zaten op dezelfde school: Jeroens vriend Diederik Samson, die zat bij mij in de klas, Commissaris van de Koning in Brabant Ina Adema, onze griffier Jorrit Jongbloed, en ik…”
Ik vind dat een echte liberaal eigenlijk anarchist is
Best liberaal
Aline zou eerst in Amsterdam gaan studeren maar vreesde dat de stad letterlijk en figuurlijk te groot voor haar zou zijn. Het werden Planologie en Filosofie in Nijmegen, in de veronderstelling dat de stad en de universiteit meer zouden voldoen aan de schaal en de gemoedelijkheid van Leeuwarden. „Bij het eerste het beste college zaten meer mensen in de zaal dan mijn hele middelbare school bij elkaar. Dat is geen grap. Ik belde mijn moeder met de mededeling: ik kom naar huis. Maar het wende. Ik ben als studentenlid in het vakgroepbestuur gegaan om anderen dezelfde teleurstelling te besparen.”
Na haar studie haalde Aline nog haar eerstegraads bevoegdheid aardrijkskunde om vervolgens aan de slag te gaan bij een stedenbouwkundig adviesbureau in Friesland, waar ze al stage had gelopen. Ze maakte er ‘een soort regionaal structuurplan’. Daarna zocht ze een nieuwe uitdaging en vond die via het blad Intermediair bij het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE). Haar partner promoveerde in dezelfde tijd aan de Technische Universiteit Eindhoven. En zo kwam de struise Friezin in de Lichtstad terecht.
Ze werkte vier, vijf jaar voor het SRE. In die tijd werd ze lid van de VVD. „Ik vind, gezien de opbouw van ons politieke bestel, dat iedereen in Nederland lid moet zijn van een politieke partij. Ik ben zelf best liberaal. Ik vind dat een echte liberaal eigenlijk anarchist is. In de basis vind ik bovendien dat ik zelf over mijn eigen toekomst ga, en niet de overheid. Zo kwam ik bij de VVD uit. En ik had mazzel want de Eindhovense fractie, onder leiding van Jan Carel Schut, was destijds heel links liberaal.” Ze begon in 2002 als commissielid en stroomde enkele jaren later tussentijds in als raadslid. Ze was ook nog enkele jaren fractieleider. Inmiddels is Aline al jaren niet meer politiek actief, en ook geen lid van de VVD meer.
Buikpijn
Tegelijkertijd werkte ze als accountmanager voor het ministerie van VROM, totdat Ellen Vogelaar (PvdA) minister werd. Zij was niet Alines cup of tea om het vriendelijk uit te drukken. Ze solliciteerde op de functie van vestigingsdirecteur bij woningcorporatie WonenBreburg in Tilburg. En tot haar vreugde, maar meer tot haar eigen verbazing, werd ze het.
Aline klom op tot directeur-bestuurder, totdat ze werd gevraagd als directeur realisatie bestuurlijke opgaven bij de gemeente Eindhoven. Ze had onbezoldigd voor de gemeente ‘wat dingetjes gedaan’ – „Omdat Eindhoven mijn stad is” – waaronder meedenken over de topstructuur van de ambtelijke organisatie, om de ‘duiventil’ te stoppen. Ze bedacht samen met anderen de inrichting van een kleine directieraad, met een algemeen directeur, een directeur voor binnen, een directeur voor buiten en een directeur voor de centen. „Vraag langjarig commitment en ga dan verder bouwen.”
Gemeentesecretaris Marco Wilke polste haar voor de functie. „Ik heb daar echt buikpijn van gehad. Want ik wist dat ik Tilburg en Breda achterliet en nog niet klaar was. Ik wilde de boel niet in de steek laten. Maar ja, als er dan zo’n functie in je eigen stad voorbij komt, dat gebeurt maar één keer. Was het een andere stad geweest, dan had ik het niet gedaan.”
Binnen honderd dagen vroeg Marco of Aline hem tijdelijk wilde vervangen want hij ging zich bezighouden met de miljoenentekorten binnen het sociale domein. „Uiteindelijk kwam hij niet meer terug”, verklaart Aline haar definitieve benoeming tot gemeentesecretaris. „En hiervoor geldt hetzelfde: ik zie mijzelf niet in een andere stad gemeentesecretaris zijn. Omdat het hier leuk is, én omdat Eindhoven leuk is. Ik denk dat als ik gemeentesecretaris ben in een andere stad het dan ineens werk is. Nu voelt het niet als werk. Ik stap elke dag met een grote glimlach het stadhuis binnen.”
Eindhoven is dynamisch. Er gebeurt veel terwijl als je wil er niets hoeft
Weten
Aline werd van consument in Eindhoven ineens producent van de stad. Ze werkt nu zo’n acht jaar bij de gemeente en is ronduit trots op de organisatie. „Kijk eens wat hier allemaal gebeurt, en wat wij allemaal doen. Er gebeurt echt heel veel, ook in de stad en tegelijkertijd zijn wij bezig om de organisatie niet de beperkende factor te laten zijn bij de ontwikkeling van de stad. Het kan nog steeds slimmer en efficiënter. Dat weet ik. En kwalitatief moeten wij ons verhouden tot wat de stad van ons vraagt. En de vragen worden steeds ingewikkelder.” Met een glimlach: „Het enige budget dat overschreden mag worden is het opleidingsbudget zeg ik altijd. Ik wil het wel graag even weten van tevoren…
Wij zijn een faciliterende organisatie. Onze organisatie-visie heet Richting Eindhoven! Wij moeten weten wat de behoeftes van de stad zijn. Ik vind het heel belangrijk dat vervolgens mensen tevreden zijn over wat wij doen. Wij hebben als lokale overheid op veel terreinen honderd procent marktaandeel. Dat vraagt iets van je als ambtenaar, hoe je je werk doet. Ik vind het belangrijk dat iedereen bij ons zich dat realiseert.”
Perspectieven
De gemeentesecretaris is beschermvrouw van de Dommelkanters, de enige ambtelijke carnavalsvereniging in het land. Ze werd een carnavalist en roemt het feest in Lampegat vanwege de verbinding tussen mensen. Maar is de geboren Zwolse in 27 jaar nou ook een echte Eindhovenaar geworden? „Zo beschouw ik mijzelf wel. Ik woon hier langer dan ik ooit ergens heb gewoond. Als je maar lang genoeg blijft zitten, dan voel je je vanzelf thuis… Als het aan mij ligt, ga ik hier nooit meer weg. Eindhoven is dynamisch. Er gebeurt veel terwijl als je wil er niets hoeft. Je kunt ook de rust opzoeken. Ja, Eindhoven is echt mijn stad.
Ik heb het geluk dat ik Eindhoven vanuit drie perspectieven ken: vanuit de stad als inwoner, vanuit de politiek als raadslid en vanuit de gemeente als medewerker. Ik heb de stad zien veranderen en vind het tof dat ik daar zelf onderdeel van mag uitmaken. Zowel van de verandering als van het resultaat daarvan. Stel je voor: Eindhoven over nog eens 27 jaar. Qua look helemaal anders door de schaalsprong, maar qua feel nog steeds echt Eindhoven: het warme bad waar iedereen zich thuis en welkom voelt!”
