Op weg naar nul daklozen in 2035
Het is gezellig druk, in de eetkamer van het Springplank-pand aan de Fuutlaan. Muziekje, bordje smakelijke macaroni, geanimeerde gesprekken onder tafelgenoten … Collega’s aan de lunch? ‘Nee, dit zijn onze dak- en thuislozen die hier ’s middags kunnen aanschuiven’. Oei, even op het verkeerde been. Zo zien ze er toch helemaal niet uit?!
Tekst & Foto’s: Trudo
Verkeerd beeld
“Dat is nou precies waar het om gaat,” opent Thijs Eradus. “Bij een dakloze denk je gelijk aan een onverzorgde zwerver, wilde baard, gehavend gebit en voor je het weet ligt hij met een spuit in zijn arm in jouw achtertuin. Maar de junkie van vroeger maakt nog geen 10% uit van de groep dak- en thuislozen in onze stad. Verreweg het grootste deel bestaat uit mensen als jij en ik, die door economische omstandigheden achterop zijn geraakt. De zzp’er die plots niet meer nodig blijkt. De accountant die na zijn scheiding bij vrienden op de bank belandt. De moeder die slachtoffer werd van de toeslagenaffaire. De bouwvakker die hardnekkig wordt achtervolgd door schulden uit het verleden.”
Verreweg het grootste deel van de daklozen is door economische omstandigheden achterop geraakt.
Trudo en Springplank
Een gesprek met Thijs Eradus, oprichter van Stichting Springplank, en Edwin Jansen, bestuurder van Trudo. De geschiedenis van hun organisaties gaat ‘way back’. Trudo bedient als sociale huisvester mensen met een bescheiden beurs. Maar zij richt zich ook op de onderste trede van de woonladder. Op mensen die niet alleen financieel kwetsbaar zijn, maar ook vanuit andere problematiek een ‘rugzak’ hebben. Dat zijn Trudo’s bijzondere klanten, waaronder dak- en thuislozen. En dat is de doelgroep van Springplank, de sympathieke stichting die zich inzet voor mensen die dakloos zijn (of dreigen te worden) en hun een maatwerk route biedt op weg naar bestaanszekerheid. Waar nodig samen met maatschappelijke partners als het Leger des Heils, Neos en Novadic-Kentron. En met Trudo’s team Bijzondere Klanten, dat zorgdraagt voor huisvesting en aanvullende ondersteuning.
Intensievere en bredere samenwerking
Edwin en Thijs zitten bij elkaar om de samenwerking tussen Trudo en Springplank naar een volgend niveau te tillen. Edwin: “We onderzoeken hoe we ons partnerschap nog hechter kunnen invullen. En ook uitbreiden naar andere partijen hier in onze Brainport-regio.” De twee willen stappen maken en dat is ook hard nodig, legt Thijs uit. “Tot 4 jaar terug kwamen we redelijk toe met zo’n 55 opvangplekken voor dak- en thuislozen. Nu hebben we er iets minder dan 100 en dat is eigenlijk niet genoeg. Daarnaast maken pakweg 650 mensen gebruik van onze postadressen, omdat ze geen eigen plek hebben. Vier jaar geleden gingen we nog uit van 350 mensen die jaarlijks instromen, gehuisvest en begeleid worden, om vervolgens weer naar de reguliere woonmarkt uit te stromen. Volgend jaar zitten we naar alle waarschijnlijkheid op 650 van dergelijke trajecten.”
Meer lasten, meer onzekerheid
Hoe komt dat, die enorme toename? “Bedrijven omringen zich graag met een flexibele schil van personeel,” schetst Thijs. “Maar de binding met flexibele krachten is gewoon minder. Er hoeft maar dát te gebeuren en je staat als werknemer op straat. Vroeger kon je nog rekenen op het sociale vangnet van je baas, maar bedrijven werken nu veel meer mondiaal, waardoor ze die lokale verantwoordelijkheid niet altijd meer kunnen dragen. Een grote groep mensen is digitaal nauwelijks onderlegd en heeft geen benul hoe je een uitkering of toeslag aanvraagt. En verder is het leven natuurlijk veel duurder geworden en zijn de vaste lasten vaak schrikbarend hoog. Dat is wachten op problemen. De schulden stapelen zich op en mensen moeten uit economische redenen hun huis verlaten. Of ze leveren de sleutel vrijwillig in en verdwijnen in de anonimiteit; bekijk het maar!”
Samen aan de slag
Europa wil dat er tegen 2030 geen daklozen meer zijn. Ons land vertaalde die ambitie in haar beleid Iedereen een thuis. Eindhoven is een van de weinige gemeenten die daarmee aan de slag zijn gegaan. Edwin: “Voor Trudo zou dat ook een mooie moonshot kunnen zijn: ‘in 2035 geen daklozen meer in onze stad’. Ambitieus, maar je moet ergens een piketpaaltje slaan. We bekijken nu hoe we onze samenwerking met Springplank met ingang van 2025 operationeel én strategisch kunnen intensiveren. Het sleutelwoord is samen, dat is duidelijk. We hebben elkaar nodig. Corporatie en maatschappelijke partners als Springplank, Neos en het Leger des Heils. De gemeente uiteraard. Maar óók het bedrijfsleven. Ik vind dat werkgevers als ASML, DAF, Philips en NXP vanuit hun verantwoordelijkheid hierover met ons aan tafel zouden moeten gaan zitten.”
In 2035 zijn er geen daklozen meer in onze stad. Voor Trudo zou dat een mooie moonshot kunnen zijn.
Van Triple Helix naar Multi Helix
‘Samen’ zit deze regio in de genen. Ook op het sociale vlak. Kijk maar naar een initiatief als Brainport voor Elkaar, dat zich richt op sociaal werkgeverschap. Thijs: “Prachtig hoe werkgevers in deze regio hun verantwoordelijkheid nemen en gezamenlijk sociale stappen maken. Hoe mooi zou het zijn als we een vergelijkbaar initiatief kunnen opzetten voor mensen die niet in loondienst zijn. Voor mensen zonder huis en haard, die nergens zichtbaar zijn.” Daarmee zou de Triple Helix van Brainport (overheid – bedrijfsleven – onderwijs) worden opgetild naar een Multi Helix, vult Edwin aan. “Een partnership waarin ook het maatschappelijke middenveld wordt betrokken. Zo ontstaat een breed en krachtig netwerk dat budget en voorzieningen genereert en projecten draait. Een netwerk dat ook innovaties bewerkstelligt.” Zo’n innovatie zou misschien wel naar Fins model kunnen worden ontwikkeld. In Finland heb je namelijk nauwelijks dak- en thuislozen. Thijs: “Hoe ze dat organiseren? Via woningcorporaties die speciaal voor deze doelgroep in het leven zijn geroepen. Je lost dakloosheid niet op met alleen zorg en begeleiding. Een oplossing begint bij wonen en dat is het domein van de corporatie.” Edwin: “Misschien is dat de weg. Per slot van rekening kennen we in ons land ook specifieke corporaties voor ouderen en voor studenten. Wij willen zo’n constructie, gebouwd op Trudo’s expertise met bijzondere klanten, of andere wegen graag verder onderzoeken.”
Tijd voor een ander geluid!
In Zuidoost-Brabant zijn we trots op hoe we zaken aanpakken. Voortvarend, pragmatisch en op een vanzelfsprekende manier samenwerkend. Dat is Brainport en we maken allemaal deel uit van dat bijzondere netwerk. Wij, jij, je familie, je collega … En ja, ook je dakloze stad- of streekgenoot. Net als de organisaties die zich voor deze kwetsbare medemens (en dus ook voor jou) sterk maken. We kunnen en mogen van een gemeente of zorgverlener niet verwachten dat ze alleen, zonder ons, de uitdaging aangaan. Daarom roepen Trudo en Springplank iedereen op om mee te denken en mee te doen. Gemeente, maatschappelijke instelling, collega-corporatie, kritische wijkbewoner, bedrijfsleven … Laten we samen een ander geluid horen. Welcome In OUR Backyard!
Woningcorporaties zijn zich in de afgelopen decennia steeds meer gaan bezighouden met de leefbaarheid in de wijken. Stedenbouw is gemeenschapsbouw, waarbij het meer gaat om mensen dan om stenen. Een vergelijkbare shift heeft zich in de designwereld voorgedaan. Van fysieke vormgeving en materialen naar social design. Edwin Jansen: “Martijn Paulen van de Dutch Design Foundation vertelde me recent dat de manier waarop Trudo de wijk Woensel-West transformeert, voor hem het mooiste voorbeeld is van social design. Daar zijn we niet gestart met het slopen en stapelen van stenen, maar met het bij elkaar brengen en het faciliteren van mensen.”
Dit kan iedereen overkomen… ook jou!
Stop de Stilte
De corporatie als social designer. Dat verklaart de aanwezigheid van Trudo op de afgelopen DDW. In het Chinees Paviljoen op Strijp-S organiseerde zij de drukbezochte expo Welcome In My Backyard. Onderdeel daarvan vormden verhalen uit de campagne #stopdestilte, waarmee Springplank stigma’s rondom dak- en thuislozen probeert te doorbreken. Het kan iedereen overkomen …
ook jou!
Luisteren in plaats van oordelen
De titel van de expo was uiteraard een reactie op het sterk toegenomen NIMBY sentiment. Gevolg van de gepolariseerde samenleving? “Ja, maar de oorzaak ligt ook voor een deel bij overheid en zorgverlening,” steekt Thijs Eradus de hand in eigen boezem. “We hebben al te lang op een wat denigrerende manier de zorgen en bezwaren van mensen uit de wijk weggewuifd. ‘Stel je niet aan, aso.’ We hebben verzuimd te vertellen en te laten zien om wat voor mensen het gaat die geholpen zouden zijn met een plekje in jouw achtertuin. Mensen als jij en ik, die net even wat te veel tegenslagen voor de kiezen kregen. Die bewustwording hebben we met de DDW-expo proberen te bereiken.” Tijdens de expo deed Cocosmos een uitgebreid onderzoek onder bezoekers. De gepeilde meningen en ideeën, oordelen en vooroordelen, bieden Trudo, Springplank en iedereen die met hen de ‘nul daklozen in 2035’ uitdaging wil aangaan, een breder inzicht in deze complexe problematiek.
Vragen, opmerkingen of suggesties naar aanleiding van dit artikel ontvangen we graag via:
communicatie@trudo.nl of info@springplank.org
