Ongeloof en weerzin. Berichten over ongeoorloofde moderniseringswerkzaamheden aan één van Eindhovens’ fraaiste pronkjuweeltjes doen je de wenkbrauwen fronzen. Een rijksmonument dat bij verkoop in handen valt van een ‘verbouwer’.
Dat ook rijksmonumenten bij tijd en wijle aan onderhoud toe zijn, leidt geen twijfel. Status quo in de monumentale staat leidt immers uiteindelijk tot verval. Ook juist daarom is er door de rijksoverheid een subsidieregeling in het leven geroepen, mocht financiering van het onderhoud wat al te kostbaar worden. De vraagprijs voor de optrek aan de Aalsterweg bedroeg tegen de vier miljoen euro. Dan mag je veronderstellen dat uitgaven voor een opknapbeurt niet onoverkomelijk zijn voor de nieuwe bewoner. En dat er dán niet eens zorgvuldig met Kortonjo wordt omgesprongen, is misschien nog wel het meest ergerlijke.
Verbouwingen aan een rijksmonument, zowel buiten als binnen, zijn onderworpen aan vergunningen. De gemeente is daarbij aan zet. De verkoper is gehouden aan te geven dat het object een rijksmonument betreft. Er zijn dus voldoende obstakels opdat een toekomstige eigenaar zich er van kan vergewissen dat hij er na aankoop een extra zorgplicht heeft bij gekocht. Dan als trotse nieuwe huisbaas nog ‘met je bek vol tanden staan’, zoals het Eindhovens Dagblad berichtte, komt niet geloofwaardig over.
Eindhoven is niet echt flink bedeeld met rijksmonumenten. In totaal 141. Ter vergelijking: Oirschot telt 143 monumenten. Heel erg zuinig op zijn dus. De Henri van Abbestichting loert als een waakhond op minachting voor stedelijk erfgoed. Diezelfde stichting prees trouwens de kwaliteit van een eerdere interne verbouwing die aan de kapitale villa werd uitgevoerd, en nu blijkbaar onder de ‘verbouwhamer’ werd gebracht.
Is de gemeente eigenlijk wel alert genoeg om ervoor te zorgen dat íedereen met zijn handen afblijft van die 141 monumenten? Veel erfgoedspecialisme lijkt niet voorhanden ten stadhuize.
Bescherming van cultuurhistorisch erfgoed verdient hoogste prioriteit. Afwachten tot een belanghebbende zich ‘meldt’ kan tot ongelukken leiden. De Eindhovense monumentenverordening beperkt zich voor wat betreft de handhaving tot zegge en schrijve één artikel.
Zo kan het niet. Stel dat allerhande woonlustige rijkaards zich de komende decennia vergrijpen aan het villapark in Tongelre, de prachthuizen in den Elzent of historisch interessante woningen in de Schrijversbuurt of het Philipsdorp? Het zal toch niet waar zijn dat de enige bescherming van dit architectonisch uiterst belangrijke cultuurgoed, schamele bepalingen uit de monumentenverordening zijn? Dan eindigen deze woningen allemaal als kantoorvilla of voorzien van al te eigentijds uit- en doorgebroken woongerief. Dat mag niet.
