De Vrienden van Van Abbemuseum bestaan dertig jaar
Naar een museum ga je meestal als je iets moois wilt zien, is de algemene opvatting. Maar bij sommige musea, zoals het Van Abbemuseum in Eindhoven, gaat het niet per se om mooi of niet mooi, maar meer om reflectie op de samenleving en maatschappelijke ontwikkelingen. Prikkelen en wakker houden, dat wil het Van Abbe, zeggen Rita Bosch en Stefan de Bever, twee ‘beste Vrienden’ van het museum.
Tekst: Marjolijn Sengers | Foto’s: DCI Media
Het staat sinds jaar en dag aan de Stratumsedijk in Eindhoven, het karakteristieke gebouw met torentje van Alexander Kropholler uit 1936 met nieuwbouw van Abel Cahen uit 2003. Het internationaal bekende Van Abbemuseum is een icoon in het Eindhovense straatbeeld. Maar niet alleen in het straatbeeld van de stad, het museum heeft wereldwijd grote betekenis voor makers en liefhebbers van moderne en hedendaagse kunst. Iets om trots op te zijn, zeggen Rita Bosch en Stefan de Bever van de Vereniging Vrienden Van Abbemuseum. De vereniging bestaat dit najaar dertig jaar. „Lang”, vinden ze allebei, „dat betekent dat we iets goed doen!” Voor dit tweetal zijn de woorden Vrienden en Van Abbemuseum even belangrijk. „Het museum geeft ons bestaansrecht, de vriendschap geeft de drive om door te gaan.” Want vriendschappen ontstáán, weten Bosch en De Bever. „Die vriendschap heeft alles te maken met een open geest. Voor wat je in het museum aantreft én voor degene met wie je hierover in gesprek gaat.”
Symposium
Het dertigjarig jubileum wordt op 9 november gevierd met een symposium over Perceptie, een begrip dat in een mensenleven, maar vooral op gebied van moderne kunst een grote rol speelt. Vier sprekers zullen die dag aan de hand van dit thema en toegespitst op beeldende kunst hun visie hierop geven. De sprekers zijn Raymond van Ee (hoogleraar perceptie Radboud Universiteit), Sofie Wierda (beeldend kunstenaar en filosoof), Huib de Ridder (emeritus hoogleraar Informationele Ergonomie TU Delft) en Henri van Nuenen (grafisch kunstenaar).
Perceptie
Perceptie betekent waarneming. En waarnemen doe je met behulp van de zintuigen, van horen, zien, voelen, proeven en ruiken. Aan perceptie is onlosmakelijk projectie verbonden, en die is weer afhankelijk van de wijze waarop alle opgeslagen informatie in ieders hersenen wordt verwerkt. Niemand neemt op dezelfde manier waar want, zoals psycholoog Carl Jung het zegt: we zien de dingen niet zoals ze zijn, maar zoals wíj zijn. „Over een schilderij van Van Gogh of Rembrandt worden we het wel eens”, zegt Stefan de Bever, „maar de baanbrekende tentoonstellingen in een radicaal museum voor moderne en hedendaagse kunst als het Van Abbe, waar nieuwe ontwikkelingen in kunst en cultuur worden gepresenteerd, gaat de perceptie alle kanten op. En precies daar bieden De Vrienden de gelegenheid om in alle vrijheid én gezelligheid met elkaar in discussie te gaan.”
Prikkelen
Hedendaagse kunst gaat niet in de eerste plaats over mooi of lelijk, kwalificaties die sowieso van perceptie afhankelijk zijn. „Hedendaagse kunstenaars, en zeker die waar het Van Abbe voor kiest, laten ontwikkelingen zien die op de lange duur bepalend kunnen zijn voor de ontwikkeling van onze samenleving. Ze denken vooruit. Ze ontrafelen, associëren en combineren. Ze denken na over waar de wereld heengaat aan de hand van wat ze maatschappelijk zien gebeuren. Ze reflecteren daarop, denken dóór, confronteren en roepen discussie op”, legt Bosch uit.
Het museum wil prikkelen en zijn bezoekers uitnodigen tot nadenken
„Het museum wil prikkelen”, voegt De Bever toe, „en zijn bezoekers uitnodigen tot nadenken, ook over de rol van de collectie als ‘cultureel ‘geheugen’ of het museum als publieke ruimte. Sleutelwoorden voor het museum, en in het verlengde daarvan ook voor ons, zijn openheid, gastvrijheid en kennisuitwisseling. Door internationale samenwerking is het Van Abbemuseum bovendien een plaats waar creatieve kruisbestuiving plaatsvindt. Kortom, een smeltkroes die uitnodigt tot verwondering, inspiratie en verbeelding.”
Esthetiek
Rita Bosch (tot voor kort secretaris van De Vrienden) is al ruim vijfentwintig jaar Vriend, Stefan de Bever (voorzitter) vijftien jaar. Naast haar ‘vriendenwerk’ schildert Rita – ze studeerde Monumentale Kunsten in België – en is ze keramiste, Stefan is architect en tekenaar. In hun eigen werk speelt schoonheid een grote rol. In de tentoonstellingen in het museum lijkt schoonheid soms slechts op de achtergrond te spelen en is maatschappelijk besef de maat. „Mijn vak kent spelregels, maar vraagt ook om creativiteit”, zegt De Bever. „Het gebruik van een gebouw, en dan hebben we het over ruimte, licht en functionaliteit, is in de architectuur sterk verbonden met esthetiek. Die aspecten sámen bepalen de beleving, want een gebouw ondergá je. Alles wat ís heeft in mijn beleving waarde, de keuze voor materiaal en vorm om die waarde uit te drukken is aan de kunstenaar.” Bosch: „De schilderijen die ik maak in acryl en olie zijn veelal abstract. Aan de basis staan grafische vormen waarmee ik speel en die ik verander tot ruimte suggererende composities. In de gelaagdheid ontstaat ruimte voor eigen interpretatie.” Zowel Bosch als De Bever weten wat ze zelf mooi vinden. En nee, in het Van Abbe is lang niet alles mooi, beamen ze, „maar het gáát wel ergens over.”
Vriendensalons
De vereniging anno 2024 heeft zevenhonderdvijftig leden. Het lidmaatschap kost 41,50 per jaar, een duopas zestig euro. „Een schijntje als je ziet wat daar tegenover staat”, zegt Bosch. „Toegang tot het museum en de maandelijkse Vriendensalons waarin actuele onderwerpen door ter zake kundige sprekers worden uitgediept én toezending van het viermaandelijkse tijdschrift KwArts. Daarnaast organiseren De Vrienden rondleidingen in eigen huis, bezoeken aan nationale musea en reizen naar internationale beeldende kunst-evenementen als Documenta in Kassel en de Biënnale in Venetië.”
Ambassadeurs
Rita Bosch en Stefan de Bever voelen zich als actief Vriend ambassadeurs van het museum. „Ik ben trots op de wereldwijde betekenis, op het gebouw, op de naam, dat het Van Abbemuseum heet en niet Stedelijk Museum Eindhoven. Ik ben ook trots op het vrije denken waar het museum van oudsher voor staat. Op de autonomie van de kunstenaars die hier exposeren en die ons een spiegel voorhouden, op de ‘eigenwijze’ keuze van directeur Charles Escher en zijn voorgangers die radicale keuzes durfden te maken.”
Ik ben ook trots op het vrije denken waar het museum van oudsher voor staat
Het woord design valt. Design speelt steeds meer een rol in de moderne museale kunst. „De kunstzinnigheid waarmee Design lang is geassocieerd maakt steeds meer plaats voor context. Design is steeds meer een peilstok van en commentaar op maatschappelijke veranderingen en sociale vraagstukken, zowel materieel als inhoudelijk. In die zin komen design en hedendaagse beeldende kunst steeds dichter bij elkaar”, aldus De Bever. Dat het Van Abbe geen museum is voor de massa is all-in the game, zegt Bosch. „Wat hier te zien is, is honderd procent echt. Kom kijken, stel je open, ervaar de kwetsbaarheid van de kunstenaar die outside the box durft te denken. Neem waar!”
