Ze brengen een lofzang op de Brabantse tegendraadsen, op de onaangepaste zonderlinge paria’s die nooit om medelijden hebben gevraagd: Björn van der Doelen, Ruud van den Boogaard en Martijn Kuijten. De drie muzikanten zijn begaan met ‘hun’ excentriekelingen en bliezen een tiental markante mensen weer voor even leven in.
Tekst: Karin van Berkel | Foto’s: Kees Martens/DCI Media
Een leven dat zelden over rozen ging, maar de verstotelingen gaven onbedoeld wél kleur aan de stad of het dorp waarin zij woonden. Precies daarom brengen Björn, Ruud en Martijn hen een ode. In de door Frank van Osch Films voor Omroep Brabant geproduceerde serie ‘Vergane Glorie’, gaat het drietal in negen afleveringen op zoek naar de mooie en soms onwaarschijnlijke verhalen achter een aantal bijzondere figuren uit de Brabantse geschiedenis. Onder dezelfde titel trekken de drie musketiers, in de vorm van een theatertour, van Sint Willebrord naar Bladel en van Tilburg naar Oploo waar zij verhalen én zingen over deze getroebleerde geesten.
Samenwerking
Singer/songwriter Björn van der Doelen – die al eerder eens een ode aan het bier bracht -, zanger, gitarist en liedjesschrijver Ruud van den Boogaard – bekend van odes aan Laagstraat 443 en Ach Zalig Man van JW Roy – én muziekkunstenaar Martijn Kuijten – die voor zover bekend nog niet eerder aan iets of iemand een ode bracht – zochten voor dit project de samenwerking op.
Een jaar of zeven geleden schreef Martijn een liedje over Wilhelmina van Neerven uit Deurne.
Het nummer gaat over een vrouw die zoekraakte in de Peel en al lang geleden overleed. Een mooi lied, dat wel in het theaterprogramma mocht, maar niet in de tv-serie: „Er was te weinig feitelijks over haar te vinden waardoor het een wel heel kort item zou worden.”
Tôntje d’n Dwerg
In 2019 was Omroep Brabant op zoek naar creatieve talenten die kleine en persoonlijke, maar oude doch onvergetelijke verhalen op eigen wijze wisten te verbeelden. ‘Goud van Brabant’ was een multimediaproductie waarmee erfgoed dichter bij de Brabanders werd gebracht. Samen met animator en illustrator Inge Jansen deed Martijn mee.
„Tôntje d’n Dwerg, een schaapsherder uit Oploo, stond in deze productie centraal. Tôntje heeft in Oploo een standbeeld en zelfs een eigen Tôntjesdag. Het was een klein vuil ménneke dat flink kon schelden en uit kwaadheid zelfs schapenstront tegen de kerkmuur smeerde. Hij werd uiteindelijk uit zijn dorp verbannen en sloeg aan het zwerven. Ik had wel met Tôntje te doen en vond dat hij een liedje verdiende. Het lag in de bedoeling om nog een stuk of tien van die nummers te maken. Ik had Björn al gevraagd om mee te doen en die had op zijn beurt Ruud erbij betrokken. Maar door corona bleef het allemaal even op de plank.”
Omroep Brabant
Ruud, Martijn en Björn zijn liefhebbers van elkaars werk. Dat is niet zo verwonderlijk: hun muziekstijlen passen prima bij elkaar. Gedrieën hadden zij nog niet eerder samengewerkt. Ruud: „We spraken tien keer af en, verdorie, toen lagen er ineens tien liedjes. Toen we Frank van Osch uitnodigden om eens te komen luisteren, vond hij het te gek en zou hij ons bijOmroep Brabant gaan pitchen. Wij dachten nog even ‘ach, we zien het wel’, maar toen ging het ineens allemaal razendsnel.”
We spraken tien keer af en, verdorie, toen lagen er ineens tien liedjes
De Brabantse publieke omroep wilde aan de gepresenteerde liedjes nog wat ‘vergane glorie’ uit Tilburg en Den Bosch toevoegen en er direct een programma van maken. Björn: „Ook de kruidendokter van Casteren, Willem van de Moosdijk, namen we in het draaiboek op. Het was allemaal wel spannend, want die nummers maakten we on the road, onderweg van Geldrop naar Tilburg en van Helmond naar Bladel, waar voor de serie gefilmd zou worden.
Maar het schrijfproces ging eigenlijk als vanzelf; we hadden nooit echt discussie over de inhoud. Precies zoals dat altijd ging bij John Lennon en Paul McCartney en Simon en Garfunkel.” „Of de 3J’s”, vult Ruud aan, die nog nooit is gaan zitten zonder dat hij akkoorden had. Martijn: „Normaal bereid ik me bijna manisch voor, maar nu was het schrijven, één keer oefenen en hup de bus in.”
Klein en kneuterig
Al na de eerste paar afleveringen werd het liedjesprogramma met de achtergrondverhalen aan het publiek gepresenteerd. Ruud: „We houden alle drie niet zo van geregisseerde schema’s, maar hebben natuurlijk wel een lijn die we ongeveer volgen. We vinden het leuk om de show klein en kneuterig te houden. De ene uitvoering is wat ongedwongener dan de andere, maar overal horen we dat de mensen genieten van de mooie liedjes en bijzondere verhalen. En we krijgen ook tips, vanwege de try-outs natuurlijk, maar we worden ook geïnformeerd over het bestaan van nog veel meer zonderlinge figuren.”
Toch zie je tegenwoordig niet meer zoveel mensen op straat die flink afwijken van het gemiddelde. Mensen die ‘verward gedrag’ vertonen, krijgen in de samenleving steeds meer aandacht en zitten vaker in een instelling dan vroeger toen zorg vanuit de buurt nog heel gewoon was.
Legenden, mythen en sagen
De muzikanten hebben zich bij het maken van de documentaire en het schrijven van de liedjes laten inspireren door legenden, mythen en sagen. Wellicht klopt volgens geschiedkundigen de helft van de teksten niet, maar dat maakt de mannen niet uit: „Het zijn gewoon kampvuurverhalen, waarvan we allemaal lekker kunnen genieten.”
Komt er een vervolg? De heren kijken elkaar eens aan, maar zijn het snel eens: „Ja, dát denken we wel.”
‘Unne aparte?’
Teun Gijssen uit Geldrop moest niet veel van mensen hebben maar wél van kunst. Hij schilderde als een bezetene, maar verkopen deed ie niet graag. Zot Joke liep altijd in zijn leren jas door het centrum van Tilburg en stond het liefst bij het draaiorgel. Er werd veel over hem geluld, want nooit sprak hij met iemand. De Bladelse Mie Moors was ook al zo’n aparte, net als strontsmeerder Tôntje d’n Dwerg. En Jan Clijnk? Die reed als een bezetene. En eigenlijk leefde hij ook als een bezetene. De beruchte motorcrosser uit Helmond was een inspiratiebron voor velen, waaronder Bennie Jolink van Normaal. En dan Janus Kiep, du’n durpsgek van Den Bosch en meestersmokkelaar Geert Schrauwen. Natuurlijk past Arnol Kox in het rijtje net als Willem van de Moosdijk en ach, natuurlijk Wilhelmina van Neerven. Alle afleveringen van Vergane Glorie zijn te zien via: https://www.omroepbrabant.nl/tv/programma/9900033/Vergane-Glorie
