Onze dochter doet eindexamen. Havo. Spannende tijd, hoewel met een 8 gemiddeld je toch redelijk chill de weken kunt doorkomen, zou je denken. In onze tijd was dat zeker zo. Maar de tijden zijn veranderd. Ik ben niet jaloers op onze schoolgaande kinderen. Je voelt bij de jeugd de continue druk. Prestatiedruk, gezinsdruk, sociale (media)druk, keuzedruk, werkdruk, toekomstdruk. Er is nauwelijks tot geen tijd meer voor ontspanning. Proefwerken, tentamens en examens zijn tegenwoordig na de vakanties in plaats van ervoor, om maar een voorbeeld te noemen.
De nieuwe cijfers van CBS bevestigen dit beeld. Twintigers gaan steeds later (nu gemiddeld op 28-jarige leeftijd) zelfstandig- of samenwonen. Want ze hebben geen geld. Sterker nog: een leenschuld van al gauw tien- tot twintigduizend euro. (Je moet overigens niet tussentijds van studie wisselen vanwege een verkeerde keuze, want dan loopt de schuld heel snel op.) En dan moeten ze nog aan hun carrière beginnen. Het kopen van een woning is onmogelijk. Huren inmiddels bijna ook.
Vanwege de financiële onmogelijkheden blijft ‘generatie Y’ langer op school zitten, vindt later een (vaste) baan, begint niet snel aan kinderen. Aldus CBS. Het afschaffen van de basisbeurs ten behoeve van het leenstelsel was achteraf dan ook misschien niet zo’n goed idee. Terwijl het studeren steeds duurder wordt. Een hele generatie gaat het financieel slechter krijgen dan hun ouders. Voor het eerst sinds de oorlog. Dat kan het kabinet van Rutte nooit bedoeld hebben met ‘alle kansen tot zelfontplooiing’ door het ‘sociaal’ leenstelsel.
Nee, scholieren en studenten ervaren een enorme vrijheidsbeperking. Juist omdat ze aan allerlei eisen en verwachtingen moeten voldoen. Voor deel zelf opgelegd of onder invloed van de sociale omgeving, voor een ander deel door een deprimerend toekomstperspectief. De stress om hierop voor te sorteren begint al bij de profielkeuze halverwege de middelbare school. Je gaat natuurlijk niet voor een beroep of een vak kiezen waarin later geen droog brood valt te verdienen. En om de keuzemogelijkheden zo groot mogelijk te maken, moet er gescoord worden. Waarom VMBO doen als je met een uur of vijf, zes blokken elke dag wellicht Havo kunt halen?
Het aantal zelfmoorden op opleidingen neemt toe. Daar praat niemand over, maar na twee interviews met topbestuurders van universiteiten, weet ik wel beter. Het is een drukte van belang bij psychologen. Het onderwijs-systeem in Nederland staat onder hoogspanning. Het niveau daalt. De voorspelling is dat het geen jaren meer gaat duren of de boel klapt in elkaar. Het is onvoorstelbaar dat scholieren en studenten Rutte en de zijnen niet met hun neus op de feiten drukken. De onderwijstop komt er niet doorheen, weet ik. Het is hoog tijd voor actie! Maar ja, de tijden zijn veranderd…
Hans Matheeuwsen
Uitgever/hoofdredacteur FRITS Magazine
