Directeur Raf de Keninck ziet waarde opleiding voor Eindhoven, én omgekeerd
Design Academy Eindhoven (DAE) blijft in Eindhoven. Dat lijkt een open deur van jewelste maar vanzelfsprekend is het niet. Volgens directeur Raf De Keninck is de opleiding voor ontwerpers net zo verweven met de stad als de stad met DAE. Maar het ‘ecosysteem’ voor ontwerpers staat onder druk en dat baart hem wel enigszins zorgen, verklaart hij. Studenten en alumni moeten hier wel kunnen wonen, werken en leven. „Wij zien sinds enkele jaren dat studenten wegblijven omdat zij geen woonruimte kunnen vinden.”
Tekst: Hans Matheeuwsen | Foto’s: Eddie Mol
Als het goed is, verhuist DAE in 2027 naar Microlab op Strijp-S. De gemeente Eindhoven en de academie tekenden voor de zomervakantie een intentieovereenkomst. Voor 31 december van dit jaar moet duidelijk zijn of de nieuwe plek haalbaar is, zegt DAE-directeur Raf De Keninck. De huurovereenkomst in de Witte Dame, de voormalige Philips-fabriek aan de Emmasingel, loopt medio 2027 af voor de opleiding. Daar huurt DAE nu 12.000 vierkante meter verdeeld over zes verdiepingen.
Raf is blij met het Microlab als de nieuwe locatie, die het is resultaat is van een uitgebreide zoektocht in de stad samen met de gemeente. De academie staat en bestaat al 75 jaar in Eindhoven en heeft van meet af aan de intentie gehad om in Eindhoven te blijven. Dat moet echter wel mogelijk zijn binnen de financiële ruimte van DAE. Het proces met de gemeente startte wat aarzelend maar uiteindelijk vonden de partijen elkaar. DAE is uitermate content met de huidige samenwerking met wethouder Monique Esselbrugge en haar team.
Hoewel de onderwijsinstelling een van de meest prestigieuze opleidingen van vormgevers in de wereld is, is het tevens een van de kleinste. DAE telt 800 studenten – verspreid over een master en een bachelor met in totaal 57 nationaliteiten – waaronder 250 eerstejaars. Het is een bewuste keuze om zelfstandig en klein te zijn én te blijven, legt Raf uit. Het aantal studenten is redelijk stabiel. Er is geen ambitie om op de nieuwe locatie te groeien in aantal studenten.
Uitdaging
Het vinden van passende en betaalbare woonruimte is een uitdaging in de deze stad. Daar wringt de schoen, aldus Raf. „We zien al twee, drie jaar dat toegelaten studenten wegblijven vanwege een gebrek aan woonruimte. We willen dat onze eerstejaars studenten gegarandeerd een plek hebben om te wonen. Van daaruit kunnen zij de stad leren kennen en zelf op zoek gaan naar woonruimte voor de resterende tijd van hun studie. Bij het kiezen van de nieuwe locatie zijn we uitgegaan van drie punten: een passend gebouw voor DAE, voldoende studentenhuisvesting en een gezond ecosysteem. Het allerergste dat ons kan overkomen, is dat we een fantastisch gebouw hebben maar dat de stad geen plaats heeft voor onze studenten en alumni. Dit is een van mijn nachtmerries.”
We zien al twee, drie jaar dat toegelaten studenten wegblijven vanwege een gebrek aan woonruimte
Binnen het convenant studentenhuisvesting dat de gemeente en onderwijsinstellingen in Eindhoven hebben gesloten wordt volop meegedacht met de DAE maar Raf vreest dat de problemen alleen nog maar groter worden met de groei-ambities van de Technische Universiteit en Fontys. „Als zij gaan uitbreiden, dan gaat het er niet gemakkelijker op worden. Er is woningnood. Het ecosysteem, waarin ontwerpers kunnen experimenteren, stage lopen en werken staat onder druk. Dus is onze toekomst een grote uitdaging. Kan de omgeving ons faciliteren, en ook het gevoel geven dat er mogelijkheden zijn in de toekomst?”
Raf sorteert zelf voor op de logische vraag of je als opleiding dan wel in Eindhoven kan en wil blijven? „Jazeker, wij willen heel graag in Eindhoven blijven. Dat wil ook de stad, en de gemeente. Wij zijn onderdeel van Eindhoven, en omgekeerd. Al langer dan 75 jaar, eerst als Akademie (voor) Industriële Vormgeving. Ik ben ervan overtuigd dat Eindhoven veel mogelijkheden biedt. Het ecosysteem is interessant. De stad is niet dermate groot dat ze onoverzichtelijk wordt. Het is een kleine stad die groot is in verschillende dingen.”
Contact
De zorgen van Raf worden gedeeld door de samenstellers van de Designvisie 2023-2030. Desalniettemin ziet hij juist in Eindhoven vooral kansen voor de opleiding, Dat begint met de nieuwe huisvesting. DAE heeft in de Witte Dame geen plint (ruimte op de begane grond) waardoor de opleiding onzichtbaar is voor de buitenwereld. Microlab kan de academie wel zichtbaar maken. De deuren worden opengezet. Raf werd vier jaar geleden directeur van DAE en een van zijn doelen was en is om een betere verbinding met de stad tot stand te brengen.
„Ik denk dat het voor ons, maar ook voor design, belangrijk is dat we veel interactie hebben met de buitenwereld. Dat we ons laten zien, tonen in de maatschappij, deelnemen aan het debat en zo zichtbaar zijn. Het vergezicht voor de plint in Microlab is een transparant geheel dat kan functioneren als een hotspot, waar je samenkomt, koffiedrinkt en brainstormt. Zo leren mensen de sfeer kennen, gaan zij begrijpen wat Design Academy Eindhoven is en wat haar meerwaarde is. Ik denk aan een uitnodigende ontmoetingsruimte en ruimte voor het tonen van werk van studenten en alumni. En dat niet alleen tijdens de Dutch Design Week maar gedurende het hele jaar. Waar mensen in- en uitlopen en zo ook een glimp kunnen opvangen van onze werkplaats en wat de studenten eigenlijk maken.”
Bijdrage
De academie praat nu al met alle mogelijke stakeholders op Strijp-S, zegt Raf. Doel is om het Design District gezamenlijk verder vorm te geven. „Hoe gaan we echt dingen, strategische doelstellingen, delen? Dat vind ik belangrijk. Wat willen de organisaties, wat wil DAE? Hoe vinden we elkaar? We kunnen op het gebied van TDK (Techniek, Design en Kennis – red.) nog meer verbinden, maar ook als Eindhovense design community.
DAE is een internationaal erkend en vermaard instituut. Het is gericht op wat er in de wereld gebeurt en brengt mensen samen. Een belangrijke uitdaging ligt voor DAE echter in de regio. Aansluiting bij de ontwikkelingen in de regio Eindhoven is een belangrijk ontwikkeldoel voor de academie. Daarbij moet de academie zelf een belangrijke stap zetten. Bijvoorbeeld richting het bedrijfsleven.
Daarnaast ontwikkelen wij een specifiek educatief programma ‘School of all ages’. Hierin wil DAE programma’s, cursussen en seminars aanbieden aan verschillende partijen. Dat zijn de inwoners van Eindhoven, design-collega’s, alumni, ook van andere opleidingen, en bedrijven. Ik denk dat wij de flexibiliteit en diversiteit hebben om te kunnen samenwerken. Wij kunnen onze internationale kracht inzetten. In combinatie met onze regionale inbedding kom je als school of bedrijf echt in balans.”
Musicus
Raf De Keninck is zelf kunstenaar en herkent de zoektocht van studenten naar hun rol en positie in de maatschappij. Hij komt uit de muziekwereld en studeerde cum laude af aan het Vlaams Muziekconservatorium in Antwerpen. Hij is klarinettist, én dirigent. Hij was directeur Muziek aan de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg. De Vlaming woont alweer tien jaar in Veldhoven.
In design gaat het nu om de beantwoording van de vraag hoe kunnen we de omwenteling die nodig is samen maken?
De designwereld was een nieuwe wereld voor hem. Om die te leren kennen, volgde hij lessen aan de academie. Inmiddels is hij dan ook vertrouwd met de cultuur van ontwerpers. „Design Academy Eindhoven is internationaal bekend geworden in dezelfde periode dat Dutch Design een internationaal gewaardeerd merk werd. Dat gebeurde meestal met interieurproducten en objecten. Anno 2023 leven wij in een andere wereld. Design gaat nu over stromingen in denken: sociaal, contextueel, strategisch of geo-politiek. Het gaat om de beantwoording van de vraag: hoe kunnen we de omwenteling die nodig is als maatschappij samen maken?”
Raf is ervan overtuigd dat dit de eeuw is van de ontwerper. „Jonge mensen zijn in staat ons anders naar zaken te laten kijken. Zij durven bij wijze van spreken iets ondersteboven te houden totdat er iets uitvalt en bezitten het vermogen om binnen systemen en regels anders te denken. Op deze manier kunnen zij een bijdrage leveren bij het oplossen van vraagstukken. We leven in een andere tijd, we bieden ander onderwijs en doen dat in een stad die anders is dan dertig jaar geleden. Dat vraagt om een ander gebouw.
Wij willen onze studenten free space bieden. Niet alleen in praktische ruimte maar ook in hun hoofden zodat zij niet in vaste formats denken. De verhuizing van de academie naar Microlab is van betekenis voor de verdere ontwikkeling van de academie maar ook voor die van Strijp-S als Design District. Design Academy Eindhoven kan en wil betekenisvol bijdragen aan de toekomst”.
