175 jaar van Piere. Een goed verhaal.
De 26 letters van het alfabet, een paar leestekens. Plaatjes, foto’s en veel papier. Dat is ongeveer de inhoud van de ingrediëntensticker, mocht de boekhandel een zak snoep zijn. Maar Van Piere is veel en veel meer dan de som der delen. Boekhandel Van Piere is na 175 jaar nog altijd jong. Een springlevende wonderwinkel vol kennis, verhalen en mysteriën. En vooral een bruisend kruispunt van schrijvers, cultuurliefhebbers en gedreven boekverkopers. Welkom in het verhaal van de Eindhovense boekenwereld. Leve van Piere, Hoera, Hoera, Hoera!
Tekst: Wim Raaijmakers | Foto’s: Kees Martens/DCI Media
Laten we terugkijken naar de momenten dat de firma langs de randen van de afgrond scheerde. Te beginnen bij de vernietiging van de winkel tijdens het bombardement van 19 september 1944. Het in 1848 opgerichte bedrijf keek destijds uit naar een honderdjarig jubileum toen het verpulverde onder het geweld van bommen. Het verrees uit haar as en kabbelde ruim zestig jaar op de golven van de conjunctuur. Niks aan de hand.
Totdat Selexyz als een retailmastodont het boekenvak om wilde vormen naar een soort Blokker. De boekhandel mocht haar eigen naam blijven dragen, maar moest het smoel van de grote keten aanmeten. Daarmee verloren de bij Selexyz aangesloten boekhandels langzaam maar zeker hun ziel. Een uniform aanbod leek belangrijker te zijn dan het persoonlijk advies van een boekverkoper. Selexyz verloor al snel haar glans en spirit in de eenheidsworst.
‘Boeken zijn dood spul. Wij wekken die tot leven’ Anja van Berkel, boekverkoper
Investeringsmaatschappij Procures kwam het stokje overnemen. Zij noemde de nieuwe zak voor oude wijn: Polare. Maar ook hier werd de fout gemaakt om de lokale teint van karakteristieke boekhandels over te schilderen in de kleuren van uniformiteit. Het hoofdkantoor moest standaardisatie, productiviteit en operationele excellentie brengen, wat inderdaad voor bulkproductie een kostenbesparing betekent. Maar het effect was een verschraalde collectie in de winkels, zonder ruimte voor de locale behoeften en interesses van klanten.
Boekverkopers voelden zich gevangen in de bedrijfsuniformen en gereduceerd tot rechtzetters van ‘boekjes’ in de steeds schraler wordende kasten. Polare ging even rap ten onder als de snelle retailjongens gekomen waren en opnieuw moest Van Piere zichzelf zien op te richten. De Polare medewerkers verloren hun baan, maar allerminst hun passie. Er kwam immense energie vrij om terug Van Piere te worden, en dat voor altijd te blijven.
‘Je hebt de wereld om je heen in een boekhandel. Ik hoef niet ver te reizen want ik ben er al’ Een boekverkoper
Lilianne Bannenberg, boekverkoper van het eerste uur zegt hierover: „In tegenstelling tot andere winkels zijn we na de mededeling van het faillissement niet met gebogen hoofd naar huis gegaan. Er was natuurlijk verdriet, boosheid en verontwaardiging. Maar vooral strijdbaarheid en motivatie voerden de boventoon. We besloten dat we de winkel aantrekkelijk moesten maken zoals wij hem als team wilde hebben, voor het geval er een doorstart zou komen. Leo van Gerwen kende Arjan de Koning, de eigenaar van Paradigit en nam contact met hem op. De Koning had een visie op vakmanschap en ondernemen, de liefde voor de stad en de middelen om een doorstart mogelijk te maken. Hij had er zin in!”
Nog voordat de rook van het faillissement was opgetrokken hadden de medewerkers zich herpakt, maakten ze plannen en legden contacten om de motor weer aan de praat te krijgen.
Van Berkel: „Verschillende Eindhovenaren sloten zich bij ons aan om te helpen met advies, kennis en kunde. Een stad zonder boekhandel was plotseling een mogelijkheid geworden waartegen iedereen die Van Piere lief is, zich hartstochtelijk verzette. De saamhorigheid binnen de community van trouwe klanten, leveranciers, uitgevers, schrijvers en ons team is tot op de dag van vandaag blijven bestaan.”
Directeur Jan Verhagen weet van zijn 33 medewerkers waar ze echt van houden, waar ze goed en getalenteerd in zijn. Hij geeft ze de ruimte om de winkelcollectie als een symfonie te componeren voor een klant die verrast wil worden. Alleen op die manier krijg je next level professionals en klanten die supporters worden.
In deze speelruimte ontstonden de Boekie Nights in het Natlab en het ‘YAltival’, een jaarlijks rubrieksevenement voor jongeren die steeds meer ‘Young Adult’ gaan lezen. Overigens doen jongeren via sociale media als TikTok, elkaar aanbevelingen waardoor steeds meer mensen het leesplezier ontdekken.
Andere collega’s regelen lezingen en signeersessies of boekpresentaties en studieclubs. De afdeling buitenlandse literatuur is een walhalla geworden voor onze steeds internationaler wordende stad. Vaak zijn deze activiteiten buiten de reguliere werktijd maar omdat het uit het hart komt, levert het veel voldoening op.
‘Sommige mensen die ons mee uit het slop hebben gehaald zien we een paar keer per week bij Van Piere. Alsof ze even komen kijken of we er echt nog zijn.’ Lilianne Bannenberg
Van Piere kan zijn verjaardag vieren dankzij de klanten die, ook tijdens de corona-pandemie, trouw zijn gebleven aan deze wonderlijke winkel. Internet en online winkelen kunnen niet tippen aan wat een boekhandel nog meer is. Daarvoor vraag ik Wim Daniëls, die Van Piere als schrijver en als Eindhovenaar in het hart gesloten heeft.
Hij zegt: „175 jaar is enorm lang. Fantastisch! Ik ben verstrengeld met de boekhandel en vind het bijzonder fijn als het contact spontaan en gemoedelijk is. Schrijvers en uitgevers hebben een podium nodig. Boekie Nights heb ik om die reden heel graag vijf en een half jaar samen met Van Piere gedaan.”
Daniëls vindt het merkwaardig dat de vijfde grootste stad van het land nog maar één grote boekwinkel heeft. „Je kunt grasduinen tussen de boeken. Je ruikt de inkt en het papier. De omslagen en de ruggen nodigen uit om ontdekt te worden. Op de achtergrond sist de espressomachine van de Coffeelovers en de boekverkopers verrassen altijd weer met hun ongelooflijke kennis. Kom daar op internet maar eens om. Boeken hebben de toekomst. Van Piere kan makkelijk nog honderd
jaar mee.”
Lang verhaal kort
In 1848 opende Martinus Franciscus van Piere in Eindhoven een winkel in schrijfwaren. De kleine kantoorboekhandel groeide uit tot een van de grootste boekwinkels van Nederland. Tot 1998 was Van Piere een familiebedrijf. In dat jaar werd het verkocht aan de Boekhandels Groep Nederland. Vanaf 2006 was de naam Selexyz van Piere. Na enkele turbulente jaren met faillissementen en overnames, maakte Boekhandel Van Piere op 8 maart 2014 onder zijn vertrouwde naam een doorstart.
Hoe werkt de boekhandel in Nederland
Nagenoeg alle boekhandels bestellen bijna al hun boeken via het Centraal Boekhuis (CB). Het CB is het distributiecentrum en verbindt uitgevers en boekverkopers aan elkaar. Alle boeken die verkocht worden aan boekhandels, worden met boekhandelskorting uitgeleverd. De wegen van de online boekhandel naar de fysieke boekhandel zijn qua verkooptechnieken identiek. Dit gebeurt ook via het CB. Een vaste boekenprijs heeft tot doel een brede beschikbaarheid en gevarieerd aanbod van boeken te bevorderen.